Trong suốt lịch sử, các cuộc chiến tranh không chỉ là những xung đột giữa các quốc gia mà còn là những bước ngoặt quyết định trong sự hình thành và suy tàn của các đế chế lớn. Những cuộc chiến tranh này đã thay đổi cục diện thế giới, làm suy yếu hay thậm chí xóa bỏ những nền văn minh vĩ đại, đồng thời mở ra kỷ nguyên mới với những sức mạnh chính trị và quân sự khác. Trong chương này, chúng ta sẽ đi sâu vào các cuộc chiến tranh lớn nhất, các chiến lược quân sự và những chiến công lịch sử của các vị tướng huyền thoại, qua đó thấy rõ sự thăng trầm của các đế chế lớn như Đế chế La Mã, Đế chế Hồi giáo, Đế chế Mông Cổ, và Đế chế Anh.
1. Cuộc Chiến Giữa Các Đế Chế – Đế Chế La Mã và Các Cuộc Xâm Lược
Đế chế La Mã, với một hệ thống quân sự vững mạnh và chiến lược tổ chức khoa học, đã trở thành một trong những đế chế vĩ đại nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, những cuộc chiến tranh liên tục với các bộ tộc Barbarian ở phía Bắc và các đế chế đối thủ đã khiến Đế chế La Mã suy yếu dần theo thời gian.
Chiến tranh Punic: Một trong những cuộc chiến quan trọng nhất trong lịch sử La Mã là các Cuộc chiến Punic (264–146 TCN) giữa La Mã và Carthage, đặc biệt là cuộc chiến thứ hai, nơi vị tướng Hannibal Barca của Carthage đã dẫn quân vượt qua dãy Alps để tấn công La Mã. Mặc dù Hannibal có những chiến thắng vang dội, nhưng sự kiên cường và chiến lược sáng suốt của La Mã dưới sự lãnh đạo của Scipio Africanus cuối cùng đã đánh bại Carthage trong trận Zama, giúp La Mã củng cố quyền lực và thống trị vùng Địa Trung Hải.
Cuộc xâm lược của các bộ tộc Barbarian: Từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 5, Đế chế La Mã phải đối mặt với những cuộc xâm lược mạnh mẽ từ các bộ tộc Germanic, như Visigoths, Vandals, và Ostrogoths. Những cuộc xâm lược này đã góp phần vào sự sụp đổ của Đế chế La Mã phương Tây vào năm 476 SCN, kết thúc một trong những đế chế vĩ đại nhất trong lịch sử.
2. Đế Chế Hồi Giáo và Cuộc Chinh Phạt
Đế chế Hồi giáo ra đời vào thế kỷ 7 dưới sự lãnh đạo của Muhammad và phát triển mạnh mẽ trong suốt các thế kỷ tiếp theo. Các cuộc chinh phạt và chiến tranh thánh chiến (Jihad) đã giúp đế chế này mở rộng từ bán đảo Ả Rập ra khắp Bắc Phi, Trung Đông và Tây Á, biến Hồi giáo thành một trong những tôn giáo lớn nhất thế giới.
Cuộc chinh phạt của Rashidun Caliphate: Sau cái chết của Muhammad, các Caliph của Rashidun Caliphate (632–661 SCN) đã tiếp tục cuộc chinh phạt mạnh mẽ, đánh bại các đế chế Sassanid và Byzantine. Một trong những chiến công nổi bật là trận Yarmouk (636 SCN), nơi quân Hồi giáo dưới sự chỉ huy của Khalid ibn al-Walid đánh bại lực lượng Byzantine, mở đường cho sự bành trướng của Hồi giáo.
Cuộc chiến với Đế chế Byzantine: Đế chế Byzantine, kế thừa Đế chế La Mã, đã nhiều lần đối mặt với quân đội Hồi giáo trong các trận chiến lớn. Mặc dù Byzantine có một quân đội mạnh mẽ và các chiến lược phòng thủ vững chắc, nhưng các cuộc tấn công liên tiếp từ quân Hồi giáo cuối cùng đã làm suy yếu đế chế này, mở ra một kỷ nguyên mới của quyền lực Hồi giáo ở Trung Đông.
3. Đế Chế Mông Cổ – Làn Sóng Chiến Tranh Mạnh Mẽ
Không có đế chế nào trong lịch sử có thể sánh bằng sự hủy diệt mà Đế chế Mông Cổ gây ra trong thế kỷ 13 và 14. Dưới sự lãnh đạo của Genghis Khan, Đế chế Mông Cổ đã trở thành đế chế lớn nhất trong lịch sử về diện tích, mở rộng từ Trung Á tới Đông Âu và Trung Quốc.
Chiến dịch của Genghis Khan: Genghis Khan, một trong những nhà chiến lược vĩ đại nhất lịch sử, đã xây dựng một quân đội Mông Cổ vô cùng cơ động và tinh nhuệ. Ông sử dụng chiến thuật tấn công chớp nhoáng, phục kích, và chiến tranh tâm lý để đánh bại các đế chế lớn như Đế chế Khwarezm, Đế chế Jin, và Đế chế Tây Hồi giáo. Trận Samarkand (1220 SCN) là một ví dụ điển hình về sự tàn bạo và hiệu quả của quân đội Mông Cổ khi đánh bại một thành phố lớn của người Hồi giáo.
Sự mở rộng dưới Kublai Khan: Sau cái chết của Genghis Khan, con cháu của ông, đặc biệt là Kublai Khan, tiếp tục mở rộng đế chế và thôn tính Trung Quốc, lập nên Đế chế Yuan. Mông Cổ đã áp dụng các chiến lược quản lý tinh vi và cải cách hành chính để duy trì quyền lực trong vùng đất rộng lớn của mình.
4. Đế Chế Anh và Các Cuộc Xâm Lược
Đế chế Anh, mặc dù không phải là một đế chế bắt đầu từ các cuộc chiến tranh mở rộng qua xâm lược, nhưng qua các cuộc chiến tranh và chính sách thực dân đã trở thành đế chế mạnh nhất trong thế giới hiện đại. Các cuộc chiến tranh, đặc biệt là những cuộc chiến tranh với các cường quốc như Pháp và Tây Ban Nha, đã mở ra một kỷ nguyên khai thác thuộc địa và thống trị toàn cầu.
Cuộc chiến tranh 100 năm: Cuộc chiến kéo dài suốt 116 năm (1337–1453) giữa Anh và Pháp là một trong những cuộc xung đột quân sự lớn nhất của thời Trung cổ. Mặc dù Anh có những chiến thắng quan trọng trong các trận Crécy (1346) và Poitiers (1356), nhưng cuối cùng, sự hồi phục của Pháp dưới sự lãnh đạo của Joan of Arc đã giúp Pháp chiến thắng, kết thúc mối đe dọa từ Anh.
Thực dân hóa và chiến tranh hải quân: Vào thế kỷ 16 và 17, Anh trở thành một thế lực hải quân mạnh mẽ và bắt đầu thực dân hóa các vùng đất xa xôi. Cuộc chiến tranh với Tây Ban Nha (1585–1604) và chiến thắng trong trận Armada Tây Ban Nha (1588) đã giúp Anh trở thành một siêu cường hàng hải, mở rộng đế chế thuộc địa của mình lên khắp các châu lục.
Tổng kết chương 25
Các cuộc chiến tranh vĩ đại trong lịch sử đã không chỉ là sự tranh giành quyền lực giữa các quốc gia, mà còn là những bước ngoặt quyết định cho sự thay đổi cục diện chính trị, quân sự và văn hóa của thế giới. Những chiến thắng và thất bại trong các cuộc chiến này đã tác động sâu sắc đến sự phát triển của các đế chế và nền văn minh, đồng thời định hình lịch sử nhân loại cho tới ngày nay. Mỗi đế chế vĩ đại, từ La Mã, Hồi giáo, Mông Cổ đến Anh, đều để lại những dấu ấn quan trọng trong lịch sử thế giới, và những cuộc chiến của họ vẫn luôn là bài học quý giá về sức mạnh, chiến lược và sự bền bỉ trong cuộc đấu tranh giành quyền lực.